Kernregels voor ingrediëntenlijsten

Kernregels voor ingrediëntenlijsten

### 1. Volgorde van ingrediënten
- Vermeld ingrediënten in dalende volgorde van gewicht (het eerstgenoemde ingrediënt is het zwaarst).
- Uitzonderingen (bijlage VII, deel A):
- Toegevoegd water <5% mag achteraan staan.
- Mengsels van specerijen/kruiden <2%: "in wisselende verhoudingen".
- Plantaardige oliën/vetten: vermeld "geheel/gedeeltelijk gehard" indien van toepassing.

2. Speciale vermeldingen

  • Nano-ingrediënten:
    • Vermeld "(nano)" bij doelbewust geproduceerd nanomateriaal (≤100 nm).
    • Niet verplicht voor onbedoelde nanodeeltjes (bijv. homogeniseren van melk).
  • Additieven:
    • Gebruik categorienaam + specifieke naam/E-nummer (bijv. "emulgator (E 322)").
    • Additieven met meerdere functies: kies de hoofdfunctie (bijv. antioxidant vs. zuurteregelaar).
  • Aroma’s:
    • Basisterm: "aroma".
    • "Natuurlijk X-aroma" mag alleen als ≥95% uit bron X komt.
    • Voorbeelden: "rookaroma", "natuurlijk vanillearoma".

3. Samengestelde ingrediënten

  • Vermeld óf alle subingrediënten in de hoofdlijst, óf noem het samengestelde ingrediënt (bijv. "ketchup") gevolgd door ingrediënten tussen haakjes.
  • Uitzondering: Splitsing niet nodig als:
    • Het samengestelde ingrediënt <2% van het product uitmaakt én EU-gereguleerd is (bijv. margarine in een koekje).

4. Categorienamen

  • Gebruik algemene termen voor bepaalde groepen (bijv. "specerijen", "melkeiwitten", "kaas").
  • Allergenen: Altijd benadrukken, zelfs bij categorienamen (bijv. "specerijen (bevat mosterd)").

5. Geen ingrediëntenlijst nodig

  • Voor o.a.:
    • Verse groenten/fruit (ongeschild/ongesneden).
    • Kaas zonder toegevoegde ingrediënten (behalve zout voor niet-verse kaas).
    • Alcoholische dranken >1,2% alcohol.

1. Algemene Eisen voor Ingrediëntendeclaraties

  • De ingrediëntendeclaratie, ook wel ingrediëntenlijst genoemd, is een van de belangrijkste onderdelen van het etiket. De declaratie moet duidelijk, volledig en correct zijn.
  • Alle ingrediënten worden vermeld in afnemende volgorde van gewicht, zoals bepaald op het moment van bereiding.
  • Voor ingrediënten die minder dan 2% van het eindproduct uitmaken, mag de volgorde vrij worden gekozen.

2. Leesbaarheid en Opmaak

  • De ingrediëntendeclaratie moet duidelijk leesbaar zijn, met een minimale lettergrootte van 1,2 mm (of 0,9 mm voor kleine verpakkingen).
  • Er moet voldoende contrast zijn tussen de tekst en de achtergrond.

3. Declaratie van Specifieke Ingrediëntens

  • Categoriebenamingen: Voor sommige groepen ingrediënten, zoals "plantaardige olie", mogen categoriebenamingen worden gebruikt, mits de specifieke oliën worden gespecificeerd indien nodig.
  • Specifieke aanduidingen: Gebruik herkenbare en correcte namen voor ingrediënten, zoals "suiker" in plaats van "zoetstof".
  • Additieven en Aroma’s: Vermeld additieven met hun functiegroep en specifieke naam of E-nummer, bijvoorbeeld "conserveermiddel (E250)". Voor aroma’s mag de term "aroma" worden gebruikt, tenzij het om rookaroma gaat.
  • Allergenen: Allergenen moeten altijd expliciet worden vermeld, ongeacht eventuele uitzonderingen. Allergenen moeten worden benadrukt door bijvoorbeeld vetgedrukte tekst of onderstreping.

4. Samengestelde Ingrediënten:

Samengestelde ingrediënten (ingrediënten die zelf uit meerdere bestanddelen bestaan) moeten meestal worden uitgesplitst.

Uitzonderingen:

  • Kruiden en specerijen: Als deze minder dan 2% van het eindproduct uitmaken, mogen ze als groep worden vermeld zonder verdere uitsplitsing.
  • Ingrediënten met wettelijke vrijstelling: Producten zoals chocolade, margarine, boter en kaas vallen onder specifieke uitzonderingen en hoeven in sommige gevallen niet te worden uitgesplitst. Een lijst met uitzonderingen is te vinden in Bijlage VII, deel E van Verordening (EU) nr. 1169/2011.

5. Kwantitatieve Ingrediëntendeclaratie (KWID)

  • Vermeld het percentage van ingrediënten die:
    • In de productnaam worden genoemd (bijvoorbeeld aardbeien in "aardbeienyoghurt").
    • Essentieel zijn voor het karakter van het product.

6. Vrijwillige Declaraties

  • Zorg dat vrijwillige claims zoals "zonder kleurstoffen" of "vetvrij" niet misleidend zijn.
  • Claims mogen geen ruimte innemen die nodig is voor verplichte informatie.

7. Declaratie van Nanomaterialen

  • Vermeld ingrediënten die in nanovorm voorkomen met het woord "nano" tussen haakjes.

8. Specifieke Vereisten voor Voedingsmiddelen

  • Voor producten zoals chocolade, vruchtensappen en biologische voedingsmiddelen gelden aanvullende regels.
  • Voor alcoholische dranken zijn etiketteringsregels deels afwijkend.

9. Controle en Verantwoordelijkheid

  • Zorg dat alle etiketteringsinformatie overeenkomt met productdocumentatie en recepturen.
  • Controleer regelmatig op naleving van wetgeving en voer audits uit.

10. Praktische Tips

  • Checklist: Gebruik een checklist om te controleren of alle informatie correct en volledig is.
  • Training: Investeer in training van medewerkers over actuele regelgeving.
  • Technologie: Gebruik softwaretools om consistentie en naleving te waarborgen.

11. Combinatie van Wetgeving en Praktische Richtlijnen

Deze leidraad is samengesteld op basis van Verordening (EU) nr. 1169/2011 en aanvullende Nederlandse richtlijnen. Raadpleeg regelmatig updates van wet- en regelgeving om conformiteit te garanderen.

Met deze leidraad hebben QA-medewerkers een uitgebreide, praktische handleiding voor correcte etikettering, inclusief duidelijke voorbeelden en wetenschappelijke onderbouwing.

Etikettering van ingrediënten voor levensmiddelen: Een complete leidraad

Gebaseerd op Verordening (EU) 1169/2011 en NVWA-handboek

Algemene eisen voor ingrediëntendeclaraties

### 1. Volledigheid en volgorde
- Dalende gewichtsvolgorde: Vermeld ingrediënten in volgorde van afnemend gewicht bij bereiding.
- Voorbeeld: In een koekje met 50% bloem en 30% suiker: "tarwebloem, suiker, …".
- Uitzonderingen (Bijlage VII, deel A):
- Water <5%: Mag achteraan staan.
- Specerijen/kruidenmengsels <2%: Vermeld "in wisselende verhoudingen".
- Plantaardige oliën/vetten: Voeg "geheel/gedeeltelijk gehard" toe indien van toepassing.

2. Leesbaarheid en technische vereisten

  • Minimale lettergrootte: 1,2 mm (0,9 mm voor verpakkingen <80 cm²).
  • Contrast: Zorg voor duidelijk verschil tussen tekst en achtergrond.
  • Taal: Gebruik de taal van het verkoopland (Nederlands voor de Nederlandse markt).

Specifieke declaratievereisten

### 3. Additieven en aroma’s
- Additieven:
- Vermeld functie + naam/E-nummer (bijv. "conserveermiddel (E250)").
- Kies de hoofdfunctie bij meerdere functies (bijv. ascorbinezuur als antioxidant).
- Aroma’s:
- Basisbenaming: "aroma".
- Specifieke termen:
- "Natuurlijk X-aroma": Alleen als ≥95% uit bron X komt (bijv. "natuurlijk vanillearoma").
- "Rookaroma": Verplicht bij gebruik van gerookte componenten.

4. Allergenen

  • Verplichte vermelding: Benadruk allergenen via vetgedrukte tekst, onderstreping of CAPS.
    • Voorbeeld: "paneermeel (tarwebloem, zout)".
  • Categorienamen: Specificeer allergenen binnen algemene termen (bijv. "specerijen (bevat mosterd)").

5. Nanomaterialen

  • Vermeld "(nano)" voor doelbewust geproduceerde deeltjes (≤100 nm).
    • Niet nodig voor onbedoelde nanodeeltjes (bijv. homogenisatie van melk).

Samengestelde ingrediënten en uitzonderingen

### 6. Samengestelde ingrediënten
- Opties voor declaratie:
1. Splits alle subingrediënten op in de hoofdlijst.
2. Noem het samengestelde ingrediënt + subingrediënten tussen haakjes (bijv. "ketchup (tomaat, azijn, suiker)").
- Uitzonderingen (géén splitsing nodig):
- Kruiden/specerijenmengsels <2%.
- EU-gereguleerde producten <2% (bijv. margarine in een gebakje).

7. Vrijstelling van ingrediëntenlijst

Geen declaratie vereist voor:
- Verse producten: Ongeschilde/ongesneden groenten en fruit.
- Minimaal bewerkte producten: Kaas zonder additieven (behalve zout voor niet-verse kaas).
- Alcoholische dranken: >1,2% alcohol.

Kwantitatieve declaratie (KWID) en claims

### 8. KWID-verplichting
- Vermeld percentages voor:
- Ingrediënten in de productnaam (bijv. "15% aardbeien" in aardbeienyoghurt).
- Essentiële componenten voor productkarakter (bijv. cacaoboter in chocolade).

9. Vrijwillige claims

  • Voorwaarden:
    • Claims zoals "zonder toegevoegde suikers" mogen niet misleiden.
    • Reserveer ruimte voor verplichte informatie.

Praktische handvatten voor naleving

### 10. Controle en documentatie
- Audits: Controleer regelmatig of etiketten overeenkomen met recepturen.
- Softwaretools: Gebruik etiketteringssoftware om consistentie te waarborgen.

11. Training en updates

  • Medewerkers: Train op EU-verordeningen en NVWA-richtlijnen.
  • Wetgeving: Volg updates via het NVWA-portal en EU-publicaties.

Juridische basis

  • Verordening (EU) 1169/2011: Hoofdwet voor etikettering.
  • Aanvullende regels:
    • Additieven: Verordening (EG) 1333/2008.
    • Aroma’s: Verordening (EG) 1334/2008.
    • Nanomaterialen: Verordening (EU) 2015/2283.

Let op: Deze leidraad vervangt geen juridisch advies. Raadpleeg bij twijfel altijd de volledige wetsteksten.